چقدر نگران باشیم؟
شما باید نگران باشید واین ویروس را جدی بگیرید، اما نباید وحشت‌زده شوید.
این شعاری است که کارشناسان بهداشت عمومی از زمان گسترش شیوع بیماری در دی‌ماه سال جاری بر آن تأکید داشته‌اند. انجام این دستورالعمل، بسیار ساده و در عین حال، بسیار آرام‌بخش است و مهم است که همه ما آن را امتحان کنیم.
ویروس کرونای جدید- با نام علمی «سندرم تنفسی حاد کروناویروس ۲ (SARS-CoV-2)» بی‌تردید خطرناک است. این ویروس بیماری‌ای ایجاد می‌کند که سازمان جهانی بهداشت نام آن را «کووید-۱۹» گذاشته است. این بیماری به ویژه می‌تواند برای افراد شهروند و کسانی که به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستند مرگبار باشد. با آنکه نرخ مرگ و میر بیماری در میان مردم هنوز مشخص نیست، حتی برخی از برآوردهای خوش‌بینانه رقم مرگ و مرگ آن را ۷ برابر برآورد آنفولانزای فصلی نشان می‌دهند.
علی‌رغم همه اینها، کووید-۱۹ تهدید موجودیتی به حساب نمی‌آید. این بیماری با آنکه می‌تواند مرگبار باشد در ۸۰ درصد موارد، شدتی از خفیف تا متوسط دارد و اکثر مبتلایان ظرف یک تا دو هفته بهبود پیدا می‌کنند. علاوه بر این ما می‌توانیم با برخی اقدامات ساده از خودمان، عزیزانمان و مردممان در برابر آن محافظت کنیم.
الان وقت وحشت‌زده شدن نیست، زیرا استرس و هراس‌های نابجا علاوه بر ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن شما در کارهایی که لازم است برای محافظت از خودتان انجام دهید هم اخلال ایجاد خواهد کرد. با آنکه کاملاً قابل درک است که نگران شویم بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که انرژی ناشی از این نگرانی را در مسیری صرف کنید که از گسترش ویروس کرونای جدید جلوگیری کند.
برای اینکه بتوانید چنین کنید ابتدا به اطلاعات کامل و دقیق درباره وضعیت نیاز دارید. به همین دلیل، در زیر همه سئوالاتی را که لازم است درباره «ویروس کرونای جدید» یا بیماری ناشی از آنُ «کووید-۱۹» بدانید آورده‌ایم.
توضیحاتمان را با زیربنایی‌ترین مسئله‌ای که همه چیز از آنجا آغاز می‌شود، یعنی خود ویروس کرونا آغاز می‌کنیم.
سندرم تنفسی حاد کروناویروس ۲ چیست؟
SARS-CoV-2 مخفف «سندرم تنفسی حاد کروناویروس-۲» است. همان‌طور که از نام آن برمی‌آید نوعی ویروس از خانواده کروناویروس‌ها است و به کروناویروس‌هایی مرتبط است که باعث ایجاد بیماری «سارس» (سندروم تنفسی حاد) می‌شوند.
ویروس‌های کرونا خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند. «کرونا» در زبان لاتین به معنای «تاج» است و دلیل اطلاق نام به این خانواده ویروسی این است که هاله‌ای از پروتئین‌های برجسته که زیر میکروسکوب شبیه تاج است لایه بیرونی آنها را در بر گرفته است. این ویروس‌ها می‌توانند دسته گسترده‌ای از حیوانها و همچنین انسان را مبتلا کنند.
با کشف SARS-CoV-2 اکنون هفت نوع ویروس شناخته‌شده کرونا هستند که انسان را به بیماری مبتلا می‌کنند. چهار نوع از این ویروس‌ها در انسان‌ها شیوع دارند و عمدتاً باعث ایجاد عفونت‌های خفیف تا متوسط در دستگاه تنفس فوقانی می‌شوند.
درباره سه نوع دیگر ویروس‌های خانواده کرونا گمان بر این است که اخیراً از بدن حیوانات به بدن انسان سرایت کرده‌اند. این ویروس‌ها باعث ایجاد بیماری‌های شدیدتر در انسان شده‌اند. این سه نوع ویروس عبارتند از SARS-CoV-2 (همین ویروس کرونای جدید که درباره آن صحبت می‌کنیم)، MERS-CoV که باعث ایجاد بیماری «مرس» یا «نشانگان تنفسی خاورمیانه» می‌شود و SARS-Cov که باعث ایجاد بیماری «سارس» یا «نشانگان تنفسی حاد» می‌شود.
در تمام این سه مورد اخیر گمان بر این است که این ویروس‌ها از طریق میزبان‌های واسطه‌ای از خفاش‌ها به ایران منتقل شده‌اند. البته شواهدی هم از احتمال نوعی «بیوتروریسم» خبر می‌دهند زیرا چین رسماً دیروز آمریکا را به انتقال این ویروس به چین متهم کرد.
ویروس کرونای جدید از کجا آمد؟
همان‌طور که در بالا هم گفته شد SARS-CoV-2 با کروناویروس موجود در خفاش‌های ارتباط دارد اما میزبان واسطه‌ای آن در حیوانها و مسیر انتقال آن به انسان هنوز مشخص نیست. در این مورد گمانه‌زنی‌های زیادی انجام شده و از جمله «پولک‌پوست‌ها» به عنوان واسطه انتقال این بیماری مطرح شده‌اند، اما هنوز این گمانه‌زنی‌ها تأیید نشده‌اند.
در همین راستا، گمانه‌زنی‌هایی هم درباره نوعی «بیوتروریسم» مطرح شده است. دولت چین روز پنج‌شنبه رسماً آمریکا را عامل انتقال این ویروس دانست و از این کشور خواست در مورد سابقه ابتلا به ویروس «کرونا» در آمریکا و احتمال انتقال این ویروس به چین توسط ارتش آمریکا، شفاف‌سازی کند.
ابتلای افراد به این بیماری از چه زمانی شروع شد؟
پایگاه «لنست» در گزارشی به توصیف شیوع این بیماری در میان ۴۱ فرد که در مراحل اولیه به آن مبتلا شدند پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد که بر خلاف شایعات ارتباطی با اغذیه‌فروشی‌های چین نداشته‌اند. نخستین مورد بیماری در مردی گزارش شد که روز ۱ دسامبر ۲۰۱۹ علائم را بروز داد. هیچ یک از اعضای خانواده این مرد به بیماری مبتلا نشدند و او ارتباطی با دیگر بیمارانی که بعداً بیمار شدند نداشت.
بر این اساس هنوز مشخص نیست که دقیقاً ویروس چه زمانی شروع به شیوع کرده و از چه منبعی به بیماران منتقل شده است.
نشانه‌های بیماری چیست؟
در انسان‌ها کرونای جدید باعث ایجاد بیماری‌ای می‌شود که «سازمان جهانی بهداشت» نام «کووید-۱۹»را برای آن برگزیده است. در این نام «کو» مخفف «کرونا»، «وی» مخفف «ویروس» و حرف «دی» مخفف Disease یا بیماری است.
کووید-۱۹ بیماری‌ای است که با مجموعه‌ای از عارضه‌ها و نشانگان مشخص می‌شود. هنوز اطلاعات جامعه پزشکی از این نشانه‌ها کامل نیست، اما بر اساس آنچه تا به حال مشخص شده بیماری از برخی نشانه‌های خفیف شروع می‌شود، سپس به سمت ذات‌الریه متوسط، ذات‌الریه شدید، اختلالات تنفسی، از کار افتادن دستگاه‌های بدن و در پاره‌ای از موارد مرگ سیر می‌کند.
بسیاری از مبتلایان گزارش داده‌اند علائمشان با تب، خستگی، نشانگان تنفسی خفیف مانند سرفه‌های خشک آغاز می‌شود. اکثر موارد از این حادتر نمی‌شوند اما بیماری در برخی وضعیتی جدی‌تر پیدا می‌کند.
داده‌هایی که چین بر اساس ۵۶۰۰۰ نمونه آزمایشگاهی از مبتلایان به کووید-۱۹ در این کشور جمع‌آوری کرده درصد نشانه‌ها در میان مبتلایان را به این صورت طبقه‌بندی کرده است:
- ۸۶ درصد تب داشتند
- ۶۸ درصد سرفه خشک داشتند
- ۳۸ درصد خستگی گزارش می‌کنند
- ۳۳ درصد سرفه همراه با خلط داشتند
- ۱۹ درصد کوتاه شدن تنفس را گزارش کردند
- ۱۵ درصد درد در مفاصل یا ماهیچه‌ها داشتند
- ۱۴ درصد گلو درد داشتند
- ۱۴ درصد سردرد داشتند
- ۱۱ درصد لرز داشتند
- ۵ درصد تهوع یا استفراغ داشتند
- ۵ درصد گرفتگی بینی داشتند
- ۴ درصد اسهال داشتند
عفونت تا چه اندازه حاد است؟
اکثر مبتلایان به بیماری خفیفی مبتلا می‌شوند و ظرف دو هفته کاملاً بهبود پیدا می‌کنند.
در یک بررسی همه‌گیرشناسی که بر روی ۴۴۶۷۲ فرد مبتلا در چین انجام شد پژوهشگران گزارش دادند که ۸۱ درصد موارد ابتلا خفیف بوده‌اند. پژوهشگران گفته‌اند نشانه‌های مبتلایان خفیف بین دامنه‌ای از جزئی‌ترین نشانه‌ها تا ذات‌الریه خفیف در نوسان است. هیچ‌کدام از این موارد خفیف منجر به مرگ نشده‌اند و همه بهبود پیدا کرده‌اند.
اما ۱۴ درصد از موارد بیماری شدید بوده‌اند. در این دسته تنفس سخت، افزایش تنفس و کاهش سطح اکسیژن خون مشاهده شده است. در این دسته هم هیچ مرگی گزارش نشده و همه به بهبود منجر شده‌اند.
در نزدیک به ۵ درصد بیماری وخیم بوده است. در این گروه از کار افتادن دستگاه تنفسی، شوک عفونی و/یا اخلال و از کار افتادن دستگاه‌های بدن گزارش شده است. حدود نیمی از بیماران این دسته فوت کردند.
نرخ کلی مرگ و میر مربوط به این بیماری ۲٫۳ درصد گزارش شده است.
آیا مردها بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند؟
چندین مطالعه پژوهشی نشان داده‌اند شمار مردانی که به کووید-۱۹ مبتلا می‌شوند بیش از زنان هستند. سازمان جهانی بهداشت در گزارشی به این نتیجه رسیده که ۵۱ درصد از موارد بیماری در میان مردان گزارش شده است. در مطالعه دیگری که بر روی نمونه‌ای متشکل از ۱۰۹۹ نفر انجام شد مردان ۵۸ درصد موارد ابتلا را گزارش دادند.
هنوز مشخص نیست که این ارقام واقعی هستند یا خیر و آیا اگر پژوهشگران تعداد نمونه‌های مورد بررسی را افزایش دهند این اختلاف بین مردان و زنان در ابتلا به بیماری تعدیل خواهد شد یا خیر. درباره اینکه این سوگیری ممکن است بازتاب‌دهنده میزان معرض‌گیری‌های بیشتر، بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر یا نرخ بیشتر استعمال دخانیات در میان مردان باشد هنوز داده‌ای به دست نیامده است.
آیا کودکان کمتر در معرض خطرند؟
به نظر می‌رسد که کودکان کمتر در معرض خطر هستند. در تمام مطالعات و داده‌هایی که تا به حال منتشر شده‌اند کودکان درصد کمی از موارد ابتلا به شمار می‌روند و مرگ و میر کمی در میان آنها گزارش شده است. در ۴۴۶۷۲ بیمار که مرکز کنترل بیماری‌ها در چین بررسی کرده کمتر از یک درصد مبتلایان کودکان بین ۰ تا ۹ سال بوده‌اند. هیچ‌کدام از این موارد به مرگ منجر نشده‌اند.
سازمان جهانی بهداشت هم در گزارش خود نوشته که این بیماری در میان کودکان نادر و خفیف است.
بیماری چقدر دوام می‌آورد؟
از روزی که ویروس کرونای جدید وارد بدن شما می‌شود تا زمان ظاهر شدن نشانه‌های کووید-۱۹ بین ۵ تا ۶ روز طول می‌کشد. دوران قبل از بروز نشانه‌ها که به آن دوره کمون هم گفته می‌شود می‌تواند بین ۱ تا ۱۴ روز طول بکشد.
از آن زمان به بعد، افراد مبتلا به بیماری خفیف ظرف حدود ۲ هفته بهبود پیدا می‌کنند. در بیمارانی که نشانه‌های شدیدتری دارند این دوره بین ۳ تا ۶ هفته خواهد بود.